Narkotyki miękkie i twarde
Często narkotyki dzieli się na miękkie i twarde, choć kryterium podziału nie jest jasno ustalone. Jako twarde najczęściej określa się te, których używanie prowadzi do silnego uzależnienia, zwłaszcza kiedy jest połączone z poważnymi następstwami zdrowotnymi. Za miękkie uznaje się te, które uzależniają w dużo mniejszym stopniu. Podział narkotyków na miękkie i twarde ma znaczenie w prawie Holandii, gdzie używanie „narkotyków miękkich” jest legalne.
Do narkotyków twardych najczęściej zalicza się kokainę i opioidy, takie jak heroina czy morfina, natomiast do miękkich najczęściej marihuanę, haszysz czy grzyby psylocybinowe.
Sporną kwestią jest klasyfikacja psychodelików. W tej grupie znajduje się wiele substancji, które, mimo że mogą być groźne dla zdrowia, nie wywołują uzależnienia, stąd przez niektórych nie są one w ogóle traktowane jak narkotyki. Holenderska polityka tolerowania miękkich narkotyków uznaje syntetyczne psychodeliki, takie jak LSD i MDMA za narkotyki twarde, chociaż mają działanie bardzo podobne do psychodelików naturalnych, takich jak meskalina (pejotl), która jest w Holandii legalna w nieprzetworzonej formie. W Polsce wszystkie wymienione substancje są nielegalne. Wiele z tych substancji, mimo że u nieodpowiedzialnego użytkownika może wywołać zaburzenia psychiczne, często jest pomocnych w leczeniu uzależnień od innych, groźniejszych dla zdrowia substancji psychoaktywnych.